Ngày 25/9/2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 83/2015/NĐ-CP (Nghị định 83) quy định chi tiết một số điều của Luật Đầu tư năm 2014 về hoạt động đầu tư ra nước ngoài nhằm mục đích kinh doanh; thủ tục đầu tư ra nước ngoài và quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư ra nước ngoài. Nghị định 83 điều chỉnh các hoạt động có liên quan của các nhà đầu tư (bao gồm các tổ chức kinh tế, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ chức tín dụng, hộ kinh doanh, cá nhân mang quốc tịch Việt Nam, các tổ chức khác thực hiện đầu tư kinh doanh theo quy định của pháp luật Việt nam) cũng như các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan đại diện Việt nam ở nước ngoài. Nghị định 83 có hiệu lực kể từ ngày 25/9/2015 và thay thế Nghị định số 78/2006/NĐ-CP ngày 09/8/2006 của Chính phủ (Nghị định 78) quy định về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài.

Nghị định 83 đã có quy định cụ thể đối với nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước trong từng lĩnh vực cũng như các nội dung công việc cụ thể. Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Nghị định 83 đã có nhiều quy định giao thẩm quyền quản lý về đầu tư ra nước ngoài đối với một số nội dung về quản lý ngoại hối, quản lý hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại; ban hành chính sách tín dụng và quản lý nhà nước về phòng, chống rửa tiền.

So với các quy định của Nghị định 78/2006/NĐ-CP và để thực hiện Nghị định 83 nêu trên, có thể nhận thấy một số điểm mới liên quan đến trách nhiệm của NHNN như sau:

Thứ nhất, Khoản 1 Điều 29 Nghị định 83/2015/NĐ-CP đã quy định NHNN chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và đầu tư (Bộ KH&ĐT) và các cơ quan khác có liên quan xây dựng, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành quy định của pháp luật, cơ chế, chính sách tín dụng, quản lý ngoại hối và kiểm soát hành vi rửa tiền liên quan đến hoạt động đầu tư ra nước ngoài. Bên cạnh việc xây dựng và ban hành các văn bản liên quan đến chính sách tín dụng và quản lý ngoại hối là nhiệm vụ đã được quy định tại Nghị định 78/2006/NĐ-CP, Nghị định 83 có giao nhiệm vụ cho NHNN trong việc xây dựng chính sách liên quan đến kiểm soát hành vi rửa tiền đối với hoạt động đầu tư ra nước ngoài.

Thứ hai, về lĩnh vực quản lý ngoại hối đối với hoạt động đầu tư ra nước ngoài, NHNN là cơ quan có thẩm quyền tham gia ý kiến đối với hai loại thủ tục đầu tư, gồm: (i) Đối với thủ tục Cấp và thủ tục Điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài đối với dự án thuộc diện Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư theo quy định tại Khoản 2 Điều 54 Luật Đầu tư, NHNN là cơ quan tham gia ý kiến về các vấn đề liên quan đến nguồn vốn và quản lý ngoại hối của các dự án đầu tư theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ hoặc đề nghị của Bộ KH&ĐT (được quy định cụ thể tại các điều 10, 12 Nghị định 83) và (ii) Đối với thủ tục Cấp và thủ tục Điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài không thuộc diện phải có quyết định chủ trương đầu tư ra nước ngoài, NHNN có ý kiến theo đề nghị của Bộ KH&ĐT trong trường hợp dự án có vốn đăng ký chuyển ra nước ngoài bằng ngoại tệ tương đương 20 tỷ đồng trở lên.

Thứ ba, Khoản 5 Điều 19 và Khoản 5 điều 29 Nghị định 83 quy định giao NHNN ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết về quản lý ngoại hối đối với việc chuyển ngoại tệ ra nước ngoài để thực hiện hoạt động đầu tư ra nước ngoài. Liên quan đến vấn đề này, các quy định việc mở và sử dụng tài khoản ngoại tệ để thực hiện hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đã được thể hiện tại Thông tư số 36/2013/TT-NHNN (Thông tư 36) ngày 31/12/2013 của Thống đốc NHNN. Tuy nhiên, Thông tư 36 mới chỉ quy định việc chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài sau khi được cấp Giấy chứng nhận đầu tư, và chuyển ngoại tệ ra nước ngoài trước khi được cấp Giấy chứng nhận đầu tư trong lĩnh vực dầu khí mà chưa có hướng dẫn về việc chuyển ngoại tệ ra nước ngoài để đáp ứng các chi phí cho hoạt động hình thành dự án đầu tư của nhà đầu tư. Do vậy, trong thời gian tới, các quy định tại Thông tư 36 cũng cần được rà soát để bổ sung, cụ thể hóa các nội dung còn thiếu nêu trên theo quy định tại Luật Đầu tư 2014 và Nghị định 83.

Thứ tư, theo quy định tại Khoản 4, 5 điều 29 Nghị định 83, NHNN có thẩm quyền: (i) Kiểm tra, thanh tra, giám sát đối với hoạt động chuyển ngoại tệ từ Việt Nam ra nước ngoài và từ nước ngoài về Việt Nam liên quan đến các dự án đầu tư ra nước ngoài. Nội dung quy định này cũng xác định rõ hơn nhiệm vụ kiểm tra, thanh tra, giám sát của NHNN trong các hoạt động chuyển ngoại tệ cụ thể; và (ii) Giám sát các ngân hàng thương mại trong việc cho nhà đầu tư vay để thực hiện các hoạt động đầu tư ra nước ngoài theo quy định của pháp luật về quản lý ngoại hối. Hoạt động cho vay để thực hiện đầu tư ra nước ngoài hiện nay được thực hiện trên cơ sở Thông tư số 10/2006/TT-NHNN (Thông tư 10) của NHNN ngày 21/12/2006 hướng dẫn việc tổ chức tín dụng cho khách hàng vay để đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. Do Thông tư 10 là văn bản được ban hành để hướng dẫn Nghị định 78 nên NHNN sẽ phải rà soát, sửa đổi nội dung Thông tư 10 cho phù hợp, đầy đủ với các nội dung của Nghị định 83.

Thứ năm, tại Khoản 6 Điều 29 Nghị định 83 tiếp tục có quy định trách nhiệm của NHNN trong việc thực hiện chế độ báo cáo về tình hình chuyển ngoại tệ từ Việt Nam ra nước ngoài (trước và sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài) và tình hình chuyển ngoại tệ từ nước ngoài về Việt Nam liên quan đến các dự án đầu tư ra nước ngoài gửi Bộ Kế hoạch Đầu tư và thông qua Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư nước ngoài vào Việt nam và đầu tư của Việt nam ra nước ngoài. NHNN tiếp tục triển khai chế độ thông tin báo cáo trên cơ sở yêu cầu cụ thể của Nghị định 83 về nội dung báo cáo cũng như các đầu mối tiếp nhận thông tin theo yêu cầu.

Tóm lại, Nghị định 83 đã có những quy định mới và bổ sung những nội dung, yêu cầu cụ thể đối với trách nhiệm của NHNN để thực hiện các nội dung của Luật Đầu tư cũng như quy định của Chính phủ về vấn đề đầu tư ra nước ngoài.

Tải toàn văn Nghị định